شپش سر: علل، علائم، پیشگیری و روش‌های درمان موثر

شپش یک انگل خارجی کوچک است که روی مو و پوست سر زندگی می‌کند و از خون انسان تغذیه می‌کند. این آلودگی که به آن شپش یا پدیکولوز سر گفته می‌شود، در همه سنین ممکن است دیده شود، ولی در کودکان در سن مدرسه شایع‌تر است.

علائم نشان‌ دهنده شپش سر

عبارت‌اند از:

• خارش شدید پوست سر، به‌خصوص در ناحیه پشت گوش و پشت سر

• احساس حرکت چیزی زیر پوست

• زخم یا التهاب ناشی از خاراندن پوست

• مشاهده تخم‌های سفید یا بی‌رنگ چسبیده به ساقه مو

شپش از چه راه هایی منتقل می شود؟

انتقال شپش معمولاً از طریق تماس مستقیم سر با فرد آلوده، استفاده مشترک از شانه، برس، کلاه، روسری یا روبالشتی صورت می‌گیرد. همچنین خوابیدن روی تخت یا مبل آلوده می‌تواند باعث ابتلا به شپش شود.

راه‌های پیشگیری از ابتلا به شپش

روش‌های درمان شپش سر

روش‌های درمان شپش عبارت‌اند از:

درمان‌های خانگی:

• استفاده از شانه‌های دندانه‌ریز روزانه برای خارج کردن شپش و تخم‌های آن

• استفاده از روغن‌های گیاهی مانند روغن زیتون یا نارگیل جهت خفه کردن شپش‌ها، همراه با شانه‌کشی‌های مکرر

درمان دارویی:

البته این روش‌ها به تنهایی کافی نیستند و باید همراه با دارو مصرف شوند.

جهت پیشگیری از عود شپش، بررسی و درمان به همه اعضای خانواده یا افرادی که تماس نزدیک با فرد آلوده دارند توصیه می‌شود.

شست‌وشوی تمامی لباس‌ها، ملافه‌ها، روسری و حوله در آب با دمای بالای ۵۵ درجه و خشک کردن با حرارت، همچنین جاروبرقی کردن مبل، صندلی خودرو و فرشی که بیمار استفاده کرده است، توصیه می‌شود.

وسایل غیرقابل شست‌وشو مانند عروسک‌های پارچه‌ای یا کلاه‌های پشمی باید در کیسه پلاستیکی مهر و موم شده به مدت دو هفته قرار داده شوند.

خودداری از استفاده مشترک از وسایل شخصی مانند هدفون، شانه، کلاه، روبالشتی، گل‌سر و گیره مو توصیه می‌شود.

تشخیص به موقع شپش سر در مرحله تخم‌گذاری نقش بسیار مهمی در سهولت و سرعت روند درمان دارد. مراقبت و بررسی مرتب موی کودکان به والدین کمک می‌کند تا در صورت مشاهده هرگونه نشانه‌ای مشابه تخم‌های شپش، سریعاً اقدام کرده و به پزشک مراجعه نمایند. این اقدام پیشگیرانه باعث می‌شود درمان به موقع انجام شده و از پیشرفت و گسترش آلودگی جلوگیری شود. بنابراین، تشخیص زودهنگام شپش و مراجعه سریع به مراکز درمانی، تاثیر بسزایی در موفقیت درمان و پیشگیری از عود بیماری دارد.

آیا شپش فقط در کودکان دیده می‌شود؟

خیر. گرچه بیشتر موارد ابتلا در کودکان به‌خصوص دختران در سن مدرسه دیده می‌شود، بزرگسالانی که در تماس مستقیم با کودکان هستند و یا از طریق وسایل آلوده، ممکن است دچار شپش شوند.

تفاوت شوره سر و تخم شپش

شوره سر پوسته‌ های سفید یا خاکستری‌ رنگی است که معمولاً با تکاندن یا شانه زدن از مو جدا می‌شود، ولی تخم شپش معمولاً به ساقه مو می‌چسبد و به سختی جدا می‌شود.

آیا حیوانات خانگی می توانند شپش را به انسان ها منتقل کنند؟

شپش سر انسان منحصراً از طریق انسان تغذیه می‌شود و حیوانات خانگی مانند سگ و گربه نمی‌توانند آن را منتقل کنند یا میزبان آن باشند.

چه مدت زمان طول می کشد تا شپش از بین برود؟

با درمان دارویی صحیح و شانه‌کشی روزانه، معمولاً طی ۷ تا ۱۰ روز شپش‌های بالغ از بین می‌روند. تکرار درمان بعد از یک هفته ضروری است تا تخم‌های تازه خارج شده نیز از بین بروند.

شامپوهای رایج برای درمان شپش

شامپوهایی که به شکل دارویی استفاده می‌شوند، با توجه به تفاوت سنی افراد، ممکن است برای همه مناسب نباشند و حتماً باید با توصیه پزشک تجویز شوند.

شامپوی ضد شپش «RID Lice Killing Shampoo» یکی از محصولات شناخته‌شده و مؤثر در درمان شپش سر است که توسط متخصصان پوست و مو توصیه می‌شود. این شامپو با ترکیب «پیرترین» و «پایپرونیل بوتوکسید» عمل می‌کند و قادر است شپش‌ها و تخم‌های آن‌ها را از بین ببرد. با این حال، برای دستیابی به نتیجه مطلوب و جلوگیری از عود مجدد، توصیه می‌شود که درمان را پس از 7 تا 10 روز تکرار کنید.

مهم است بدانید که استفاده از این شامپو به تنهایی ممکن است کافی نباشد. برای اطمینان از درمان کامل، باید از شانه‌های دندانه‌ریز برای خارج کردن تخم‌ها (نیت‌ها) استفاده کرده و تمام وسایل شخصی مانند شانه، برس، کلاه و روبالشتی را شست‌وشو دهید. در صورت مشاهده علائم عفونت یا عدم بهبود، حتماً به پزشک مراجعه کنید.

در نهایت، برای پیشگیری از ابتلا به شپش، توصیه می‌شود که از تماس نزدیک با افراد آلوده خودداری کرده و از وسایل شخصی دیگران استفاده نکنید.

توصیه پزشک به افرادی که به شپش مبتلا شده اند:

💡شپش سر یک مشکل بهداشتی شایع است ولی قابل درمان است و تشخیص سریع، درمان کامل و پیشگیری از آن با رعایت بهداشت فردی و خانوادگی امکان‌پذیر است. درمان ناقص یا بی‌توجهی به افرادی که تماس نزدیک با افراد مبتلا به شپش دارند، معمولاً علت اصلی بازگشت شپش است.

سوالات متداول درباره شپش سر

• شپش سر چگونه منتقل می‌شود؟

• درمان سریع شپش سر چیست؟

• علائم شپش سر در کودکان

• فرق شوره سر و تخم شپش

• بهترین شامپو برای شپش سر

• آیا شپش فقط در کودکان است؟

• پیشگیری از شپش سر

• مدت زمان درمان شپش سر

• آیا حیوانات شپش را منتقل می‌کنند؟