هوش هیجانی چیست؟
هوش هیجانی که به آن سواد هیجانی نیز میگویند، سواد هیجانی یعنی قابل یادگیری است. بر خلافIQ که بیشتر تحت تاثیر ژنتیک و ارثی است سواد هیجانی یا هوش هیجانی قابل یادگیری است.
هوش هیجانی یعنی اینکه فرد از احساسات و هیجاناتش به صورت لحظه به لحظه مطلع باشم.
یعنی فرد بداند در حال لحظه چه احساسی را تجربه میکند. غم، شادی، ترس، اضطراب، خشم، حسادت، نفرت، شرم چرا این احساس را تجربه میکنم.
چرا هوش هیجانی مهم است و مورد توجه قرار میگیرد؟
تحقیقات نشان داه اند که EQ برای موفقیت در جنبه های زندگی، از جمله کار، روابط و رفاه بسیاراهمیت دارد. افرادی که هوش هیجانی بالایی دارند، تمایل به داشتن مهارت ای رهبری قوی تر، توانایی ارتباطی بالاتری دارند. تمایل به داشتن مهارت های رهبری قوی تر و توانایی ارتباطی بهتر و تاب آوری بیشتری در برابراسترس دارند.
ویژگیهای افراد با هوش هیجانی بالا (EQ)
مشخصات افرادی که دارای هوش هیجانی بالایی هستند چیست؟
1.خودآگاهی بالا (توانایی شناخت و درک احساسات خود و تاثیر آنها بر رفتارشان هستند)
2.توانایی کنترل احساسات (میتواند احساسات خود را مدیرت کند و در شرایط استرس زا آرامش خود را حفظ کند)
3.انگیزه داخلی و مثبت ( هدف گذاری میکنند و برای دستیابی به اهداف خود پشتکار دارند)
4.همدلی و درک احساسات دیگران (احساسات افراد را درک کرده و به آنها پاسخ مناسب میدهند)
5.مهارت اجتماعی و ارتباط قوی (توانایی بقراری ارتباط موثر حل تعارض و همکاری با دیگران را دارند)
6.خود تنظیمی و کنترل رفتار ( توانایی کنترل رفتار و در موقعیت های دشوار)
7.اعتماد بنفس ( از اشتباهات خود درس میگیرند و خود را باور دارند)
8.انعطاف پذیری و سازگاری با تغییرات ( به راحتی با تغییرات شازگار میشوند)
9.تاب آوری بالا (در برابر مشکلات و شکست ها مقاوم بوده و زود به حالت قبلی برمیگردند)
10.ارتباط مثبت با دیگران (ارتباط سریع و معناداری برقرار میکنند و از آنها لذت میبرند)
مقایسه EQ (هوش هیجانی) و IQ (هوش شناختی)
نشانه های داشتن هوش هیجانی پایین در کودکان و نوجوانان؟
کودکان و نوجوانانی که هوش هیجانی پایینی دارند. معمولا در شناخت و مدیریت و احساسات خود و دیگران با مشکل روبه رو میشوند. ممکن است افرادنتوانند احساساتشان را به درستی بیان کنند و واکنش هایی مانند عصبانیت شدید یا بی قراری زیاد نشان دهند.در برخورد با ممکن است نتوانند احساسات دیگران درک کنند، یا نسبت به آنها بی تفاوت باشند.
کودکانی که هوش هیجانی پایین تری نسبت به بقیه افراد دارند در برقراری ارتباط اجتماعی دچار مشکل میشوند.ارتباط موثری برقرارنمیکنند و گاهی از جمع فالصه میگیرند. آن ها درحل تعارضات، تصمیم گیری درست و کنترل هیجانات ناتوان اند و در بیشتر اوقات واکنش های عجولانه نسبت به موضوعات نشان میدهند. هچنین با اعتماد به نفس پایین و ترس از شکست باعث میشود از چلش های جدید دوری کنند. در مجموع این ویژگی ها میتواند بررفتار وعملکرد تحصیلی و روابط آنها با دیگران تاثیرمنفی داشته باشد.
هوش هیجانی چه تفاوتی با هوش شناختی دارد؟
هوش هیجانی و هوش شناختی دومفهوم متفاوت ازهم هستند. هرکدام نقش متفاوتی در زندگی فرد دارند. هوش شناختی (IQ) به توانایی ذهنی فرد اشاره دارد. این نوع هوش بیشتر در حوزههای تحصیلی، علمی و فکری کاربرد دارد و معمولاً از طریق آزمونهای استاندارد سنجیده میشود. هوش شناختی تا حد زیادی ژنتیکی و نسبتاً ثابت در طول زندگی است. ولی هوش هیجانی (EQ) توانایی فرد برای شناخت، درک، مدیریت و بیان احساسات خود و دیگران است. برخلاف IQ، هوش هیجانی قابل یادگیری و پرورش است و با تمرین و آگاهی میتوان آن را در طول زندگی تقویت کرد.
در حالی که هوش شناختی بیشتربر تواناییهای ذهنی تمرکز دارد، هوش هیجانی در مهارتهای ارتباطی و احساسی نمود پیدا میکند. تحقیقات نشان دادهاند که برای موفقیت در زندگی شخصی و اجتماعی، هوش هیجانی گاهی حتی از IQ نیز مهم تر است. به طور کلی، ترکیب این دو نوع هوش میتواند انسان را در مسیر رشد، موفقیت و زندگی با ثبات تری قرار دهند.
آیا هوش هیجانی قابل آموزش است؟
هوش هیجانی را میتوان ارتقاع داد و تقویت کرد پس با آموزش هایی که از کودکی میبینیم خیلی میتواند در این زمینه موثر باشد. آموزش تاب آوری که به افراد یاد میدهد در برابرمشکلات خم شوند، اما نشکنند.
آموزش انعطاف پذیری کار کردن روی عزت نفس ، دوست داشته شدن بدون قید و شرط ، پاسخ صحیح به نیازهای روانی کودکان، کودکان را در آغوش بگیریم و به آنها محبت کنیم، ابراز وجود و نه گفتن را به آنها یاد دهیم وهمینطور به آنها آموزش دهیم تحمل ناکامی را داشته باشند و احترام گذاشتن به حقوق دیگران را آموزش دهیم.
آیا افراد درونگرا هوش هیجانی پایینی دارند؟
مطالعات نشان داده افرادی که هوش هیجانی بالایی دارند از لحاظ شغلی و تحصیلی و در زندگی زناشویی موفق ترند و تاب آوری بهتری خواهند داشت، بهتر مسائل را مورد تحلیل قرار میدهند وحل مسئله بهتری دارند.
آیا کودک شما بیشفعال است؟
تشخیص صحیح و مدیریت مؤثر بیشفعالی در کودکان (ADHD) میتواند تفاوت بزرگی در آینده فرزند شما ایجاد کند.
برای آگاهی بیشتر درباره علائم، دلایل و راهکارهای درمان، پیشنهاد میکنیم مقاله تخصصی
دکتر مهدی عیسایی
در وبلاگ طبیبیاب را مطالعه کنید.
چگونه میتوان به تقوبت هوش هیجانی در کودکان کمک کرد؟
- کمبود محبت و ارتباط عاطفی در خانواده (وقتی کودک در خانواده خانود هاحساس ارزشمند بودن و محبت کافی را دربافت نکند، نمیتواند به خوی احساسات و عواطف خود را بشناسد و آن ها را ابراز کند)
- محیط خانوادگی پرتنش ( دعواهای مکرر بین والدین، طلاق، خشونت خانگی یا بی ثباتی عاطفی در خانواده، ایجاد اضطراب و باعث عدم ثبات هیجانی و احساسی در کودکان میشود.)
- تربیت سختگیرانه یا بیتوجه( در خانواده هایی که والدینی که بیش از حد سختگیر یا برعکس، کاملاً بیتفاوت، باعث رشد نکردن طبیعی احساسات و درک هیجانی کودک میشوند.)
- نبود الگوی مناسب (اگر والدین کودک یا اطرافیان، خودشان در کنترل کردن هیجانات ضعیف باشند، کودک هم الگوبرداری منفی میکند.)
- تجربه آسیبهای روانی یا ترسهای مداوم ( تجربیات ناخوشایند مانند آزار، ترس شدید، از دست دادن عزیزان یا تجربههای که باعث آسیب کودک شده، تعادل هیجانی کودک را از بین میبرد)
- نبود آموزش مهارتهای اجتماعی وعاطفی( کودکانی در شرایط یادگیری درباره احساسات، همدلی، حل مسئله یا ارتباط موثر ندارند در هوش هیجانی رشد نخواهند کرد.)
- استفاده بیشازحد از وسایل دیجیتال ( وابستگی زیاد کودکان به تکنولوژی، فرصت های تعامل اجتماعی را کم میکند و درک عمیق هیجانات را مختل میکند)
- فشار بیشازحد آموزشی یا انتظارات بالا (کودکانی که دائم تحت فشار برای موفقیت هستند، جای شناخت احساسات، یاد میگیرند آنها را سرکوب کنند.)
چگونه میتوان در موقعیت های متفاوت از هوش هیجانی استفاده کرد؟
هوش هیجانی یک مهارت اکتسابی مهم است که تاثیر زیادی بر روی روابط فردی، اجتماعی و شغلی فرد داشته باشد. این مهارت به ما کمک میکند تا به درستی احساسات خود به دیگران را شناسایی و مدیریت کنیم. توصیه میشود در مواقع حساسیت احساسات خود را شناسایی کرده و قبل از واکنش های سریع، چند نفس عمیق بکشید تا بتوانید با آرامش بیشتری احساسات خود را بیان کنید و مشکلات را حل کنید.
در مواقع استرس و اضطراب، افرادی که هوش هیجانی بالایی دارند با از راه حل هایی مانند نفس عمیق، ورزش، صحبت کردن با یک شخص مورد اعتماد، احساسات منفی خود را مدیریت و تمرکز خود را حفظ کنند.
نیاز به ارزیابی و تقویت هوش هیجانی دارید؟
اگر نمیدانید سطح هوش هیجانی (EQ) شما در چه حدی است یا در کنترل احساسات، خشم، اضطراب یا برقراری روابط مؤثر دچار مشکل هستید، میتوانید با یک مشاور متخصص گفتگو کنید.
پیشنهاد ما مشاوره با
دکتر یاسمن برادر
از روانشناسان برجسته در زمینه هوش هیجانی، خودآگاهی و رشد فردی است.
از طریق وبسایت طبیبیاب میتوانید به راحتی به صورت آنلاین، تلفنی یا ویدیویی با ایشان در ارتباط باشید.
هوش هیجانی چه تاثیری درروابط عاطفی دارند؟
چطوری احساس یا هیجان من میتواند رفتار من را تحت تاثیر قرار دهد.
یعنی آگاه بودن از احساس و عواطف خود و دیگران.
سواد هیجانی به ما کمک میکند که احساسات و عواطف خود را بشناسیم و بپذیریم و آنها را توصیف کنیم و طوری رفتار کنیم که رفتارمون تحت تاثیر هیجانات قرار نگیرد. یعنی اگرعصبانی هستیم رفتار پرخاشگرانه نداشته باشیم. اگر غمگین هستیم به شیوه ای نباشد که زندگی را مختل کند.
آیا افراد درونگرا میتوانند دارای EQ یا هوش هیجانی بالایی باشند؟
لذوما افرادی که درونگرا هستند دارای هوش هیجانی پایینی نیستند. و این به عنوان یک اصل نیست. هوش هیجانی قابل آموزش است و ربطی به تایپ های شخصیتی ندارد.
سوالات متداول درباره بیشفعالی در کودکان