انحراف زانو(پای پرانتزی یا پای ضربدری) چیست؟

انحراف زانو در واقع به هر نوع انحراف از راستای واقعی محور اندام تحتحانی گفته می شود. درپاهای پرانتزی، زانوهای فرد از حالت طبیعی خارج شده و در برخی موارد با درد زیادی همراه است. پاهای پرانتزی حالت خمیده یا کمانی شکل پیدا می‌کنند.

چه عواملی باعث ایجاد انحراف زانو میشود؟

• منشا مادرزادی انحراف زانو: به علت چرخش استخوان ران یا چرخش استخون ساق به سمت بیرون یا درون که از بدو جنینی و در طی تکامل ایجاد شده بوجود می آید .
•  منشا متابولیک انحراف زانو : فرد در دوران کودکی یا نوجوانی به علت کمبود ویتامین دی و کلسیم و فسفر مبتلا به بیماری های ریکت، راشیتیسم، استئومالاسی یا همان نرمی استخوان مبتلا میشود .
• انحراف زانو به علت بسته شدن زود هنگام  یک سمت از صفحه رشد : به عنوان مثال بچه هایی که در فعالیت های ورزشی مانند بسکتبال، فوتبال، و ژیمناستیک شرکت میکنند ریسک بسته شدن زود هنگام یک سمت از صفحه رشد وجود دارد . در این افراد بیشتر انحراف پای پرانتزی یا ژنوواروم شایع است.
• انحراف زانو به علت تروماها یا ضربه هایی که در بچگی یا نوجوانی به صفحه رشد وارد شده است: شکستگی هایی که در دوران کودکی نوجوانی و جوانی به استخوان‌های اطراف زانو وارد شده و استخوان در جهت بدی جوش خورده باشد میتواند منجر به انحراف زانو شده باشد.
•  انحراف زانو به علت پارگی مینیسک، یا شروع آرتروز زودرس در یک سمت از زانو: یکی از علت‌های انحراف زانو به خصوص در افراد میانسال و افرادی با سن بالا می‌تواند پارگی‌های مینیسک، یا شروع یک آرتروز زودرس در یک سمت از زانو باشد و به این علت فضای مفصل تنگ و باریک شده باشد و یواش یواش زانو به سمت پای پرانتزی یا پای ضربدری پیش برود.

 انحراف زانو چند نوع دارد؟(انواع انحراف زانو)

1. انحراف در جهت دور شدن که به آن ژنوواروم یا پا پرانتزی گفته میشود.
2. انحراف به صورتی که زانو ها به هم نزدیک شود و پاها از هم دور شود که به آن ژنووالگوم یا پای ضربدری یا پای هشتی میگویند.
3. انحراف چرخشی : به این معنا است که زانو و کشکک و خود کل پا به علت چرخش داخلی بیش از حد یا چرخش خارجی بیش از حد، سر استخوان ران یا استخوان ساق پا به سمت بیرون یا داخل چرخش بیش از حد داشته باشد.

با چه روش هایی میتوان انحراف زانو را درمان کرد؟(پای پرانتزی یا پای ضربدری)

• درمان انحراف زانو به علت متابولیک :

اگر علت متابولیک انحراف زانو کمبود مواد معدنی و املاح باشد به خصوص در کودکان و نوجوانان با اصلاح مشکلات متابولیکی و جبران کمبود کلسیم می‌توان نرمی استخوان و انحراف زانو را اصلاح کرد.

به خصوص درکودکان و نوجوانان بالای ده سال میتواند یکی از عوامل خطر و مشکلات در بزرگ سالی باشد

• درمان انحرافات زانو با ورزش های اصلاحی :

در مواردی که انحراف زانو کم باشد و هنوز استخوان های فرد قابلیت انعطاف یا فلکسیبیلیتی خود را حفظ کرده باشد به خصوص در نوجوانی و اوایل جوانی می‌تواند انحراف را با ورزشهای اصلاحی اصلاح کند .

درنظر داشته باشید برای تشخیص درست باید حتما به پزشک مراجعه بفرمایید یا اطلاعات و ام ار ای خود را در نوبت اورژانسی با پزشک فوق تخصص زانو به اشتراک بگذارید

لینک نوبت غیر حضوری طبیب یاب از دکتر مجید عابدی فلوشیپ زانو

• درمان انحرافات زانو با منشا انحراف از داخل زانو :

در برخی از افراد جوان و میانسال باید با بررسی علت این که آیا منشا انحراف از داخل زانو باشد باید مشکلات زانو حل شود. به عنوان مثال مشکل مینیسک زانو، یا پارگی رباط  و یا اگر ساییدگی زانو وجود دارد درمان ساییدگی انجام شود . از روش های درمان زانو میتوان به عمل جراحی استئوتومی زانو، یا بازسازی لیگامانی اشاره کرد که باعث اصلاح انحراف زانو می شود.

• درمان انحرافات زانو با منشا خارج از مفصل :

در مواردی هم که انحرافات خارج از مفصل باشد یعنی به دنبال یک ضربه، شکستگی ها، یا تروماها به وجود بیاید میتوان با استئوتومی زانو انحرافات را از بین برد.

آیا ورزش های اصلاحی فیزیوتراپی میتوانند در درمان انحرافات زانو(پای پرانتزی یا پای ضربدری) موثر باشد؟

این سوال جواب نسبی دارد . اگر مریض در سنین پایین به پزشک مراجعه کند و استخوان هنوز انعطاف خودش را داشته باشد و عضلات آمادگی و چابکی داشته باشند میتوان با ورزش های اصلاحی انحراف زانو را اصلاح کرد و یا حداقل از پیشرفت آن جلوگیری کرد. اما در مواقعی که انحراف تثبیت شده باشد و یا منشا آن غیر از منشا فیزیولوژیک باشد مانند شکستگی ها یاآسیب های رباطی و ساییدگی و چرخش ها، این ها نیازمند درمان جراحی هستند
و فیزیوتراپی در این موارد نقش خاصی نخواهد داشت.

در صورت عدم اصلاح انحراف زانو(پای پرانتزی یا پای ضربدری) چه اتفاقی برای ما می افتد؟

چون راستای اندام تحتانی راستای واقعی خودش را ندارد و فشار وزن بین دو طرف مفصل به یک اندازه تقسیم نمیشود و بخاطر همین اگر زانوی پرانتزی باشد فشار در سمت داخلی و اگر زانوی ضربدری باشد در سمت خارجی مفصل این فشار بیش از حد باعث تخریب غضروف و سایدگی و بیشتر شدن انحراف خواهد شد.

یکی از مشکلات انحراف زانو این است که در واقع چون زیبایی فرد را دچار اختلال میکند در نتیجه فرد می‌تواند اعتماد به نفسش را در جامعه هم از دست بدهد و باعث مشکلات روانی و افسردگی برای بیمار میشود.

 چطور میتوان تشخیص داد که انحراف زانو طبیعی یا غیر طبیعی است؟ (پای پرانتزی یا پای ضربدری)

مقداری از انحرافات زانو به صورت فیزیولوژیک و طبیعی است . به عنوان مثال در کودکان بین دو تا چهار سال پای پرانتزی یا همان ژنوواروم اگر بصورت قرینه باشد این انحراف طبیعی در نظر گرفته میشود . در خانم ها در سنین بالاتر یک مقدار پرانتزی بودن زانو غیرطبیعی خواهد بود اما برای مردها ممکن است این پرانتزی بودن زانو طبیعی باشد . در عوض در خانم ها انحراف پای ضربدری بصورت خفیف طبیعی حساب میشود .

برای اینکه متوجه شویم یک زانو از شرایط طبیعی خودش خارج شده است یا نه حتما باید به پزشک مربوطه یعنی پزشک ارتوپد مراجعه کنیم و در نهایت عکسی به نام الایمنت ویو در شرایط صحیح گرفته شود. در نهایت بر اساس زوایای عکس گرفته شده  و ظاهر بالینی شخص تشخیص داده میشود که زانو از حالت طبیعی خودش خارج شده است یا نه.

بهترین سن تشخیص انحرافات زانو چه سنی است؟ (پای پرانتزی یا پای ضربدری)

اگر انحراف زانو در سن قبل از بسته شدن صفحه رشد تشخیص داده شود، این امکان وجود دارد بدون عمل استئوتومی و بدون شکستن استخوان فقط با تحریکاتی که روی صفحه‌ی رشد انجام میشود به نام فیزیال مدلشن این انحراف را به سادگی تصحیح کرد.

در مواردی که بیمار بعد از بسته شدن صفحه رشد مراجعه کند اگر انحراف غیر طبیعی باشد و به درمان‌های اصلاحی جواب ندهد ناچار است جراحی استئوتومی برای مثال دی اف او یا اچ دی او انجام دهد و بعد از آن اصلاح خواهد شد. بعد از عمل در واقع پزشک معالج باید دقت داشته باشد که انحراف زانو را به حالت طبیعی خود بازگرداند یعنی زانو را از حالت پای پرانتزی به حالت پای ضربدری و بالعکس تبدیل نکند.

بیمار بعد از درمان پای ضربدری یا پای پرانتزی میتواند به فعالیت های نرمال و ورزشی خود ادامه دهد.

 مصرف ویتامین D برای استخوان ها

از آنجایی که ویتامین D برای ساخت و سلامت استخوان مورد نیاز است مصرف آن در درمان پای پرانتزی بی تاثیر نخواهد بود.

 عمل پای پرانتزی چگونه است؟

اگر استفاده از بریس نتیجه مطلوبی به همراه نداشته باشد، ممکن است پزشک جراحی را توصیه کند. کودکانی که ناهنجاری‌های شدید دارند و افرادی که کاندید بریس نیستند هم ممکن است نیاز به جراحی داشته باشند. چندین عمل جراحی برای درمان بیماری پای پرانتزی وجود دارد از جمله استئوتومی و همی اپی

برای جلوگیری از مبتلا شدن به پای پرانتزی چیکار کنیم؟(راه های پیشگیری از ابتلا به پاهای پرانتزی)

هیچ راه شناخته شده‌ای برای پیشگیری از ابتلا به بیماری پای پرانتزی وجود ندارد، اما می‌توانید برای تقویت استخوان‌ها و اطمینان از این موضوع اقدامات زیر را انجام دهید:

• رعایت و‌ پیروی از یک رژیم غذایی متعادل
• تمرینات ورزشی منظم
• مصرف ویتامین D و کلسیم
• متناسب نگه داشتن وزن