سوءهاضمه عملکردی یا معده‌درد عصبی چیست؟

بسیاری از افراد دچار درد، سنگینی یا سوزش معده می‌شوند بدون اینکه در بررسی‌های پزشکی مشکلی ساختاری در معده یا سایر بخش‌های دستگاه گوارش دیده شود. این وضعیت که در اصطلاح عامیانه به آن “معده‌درد عصبی” گفته می‌شود، در علم پزشکی با عنوان سوءهاضمه عملکردی شناخته می‌شود. محتوای این مقاله توسط دکتر علیرضا رحیمی فوق تخصص گوارش شیراز نوشته شده است.

سوءهاضمه عملکردی یعنی چه؟

سوءهاضمه عملکردی (Functional Dyspepsia) به اختلالی گفته می‌شود که در آن عملکرد دستگاه گوارش دچار اختلال می‌شود، اما در آزمایش‌ها و تصویربرداری‌ها، هیچ مشکل ساختاری مانند زخم، تومور یا التهاب مشاهده نمی‌شود. در واقع، همه چیز طبیعی به نظر می‌رسد اما بیمار همچنان دچار علائم آزاردهنده‌ای است.

چه علائمی در سوءهاضمه عملکردی دیده می‌شود؟

• احساس سوزش یا درد در معده یا قفسه سینه
• احساس پری یا سنگینی معده بعد از خوردن مقدار کمی غذا
• تنگی نفس پس از صرف غذا
• تهوع یا آروغ زدن
• علائمی فراتر از سیستم گوارش، مثل سردرد یا سرگیجه

دکتر علیرضا رحیمی فوق تخصص گوارش شیراز پیش از مقاله در مورد بوی بد دهان نیز به صورت کامل توضیح داده اند برای دیدن مقاله روی کلمه بوی بد دهان بزنید برای شما باز می شود.

علت ایجاد سوءهاضمه عملکردی چیست؟

سه نظریه اصلی برای توضیح این اختلال وجود دارد:

۱. افزایش حساسیت اعصاب گوارشی

گاهی اوقات اعصاب دستگاه گوارش حساس‌تر از حالت طبیعی می‌شوند و حتی محرک‌های معمول (مثل اسید معده) را به عنوان درد یا ناراحتی تفسیر می‌کنند.

۲. اختلال در حرکات معده

در سوءهاضمه عملکردی، ممکن است حرکات معده برای هضم و تخلیه غذا دچار اختلال شود. اگر معده غذا را خیلی آهسته یا خیلی سریع تخلیه کند، علائمی مانند نفخ، پری و تهوع ایجاد می‌شود.

۳. نقش استرس، اضطراب و عوامل روانی

استرس و نگرانی می‌توانند روی نحوه پردازش پیام‌های عصبی در مغز تأثیر بگذارند و احساسات گوارشی را تشدید کنند. افسردگی یا اضطراب مداوم نیز از عوامل مؤثر در بروز یا تشدید علائم هستند.

چگونه سوءهاضمه عملکردی تشخیص داده می‌شود؟

تشخیص این بیماری به طور عمده با رد سایر علل گوارشی انجام می‌شود:

• پزشک با گرفتن شرح‌حال و معاینه بیمار شروع می‌کند.
• در افراد جوان، معمولاً آزمایش‌های ساده کفایت می‌کند.
• در افراد بالای ۴۵ سال یا در صورت وجود علائم هشدار، سونوگرافی یا آندوسکوپی توصیه می‌شود.

علائم هشدار مانند کاهش وزن، استفراغ مداوم، خون در مدفوع یا سابقه خانوادگی سرطان نیاز به بررسی‌های بیشتر دارند.

۱. اطمینان دادن به بیمار

ایجاد یک رابطه مبتنی بر اعتماد بین پزشک و بیمار، بخش کلیدی درمان است. توضیح دقیق درباره ماهیت بیماری می‌تواند اضطراب بیمار را کاهش دهد.

۲. درمان دارویی

داروهای مورد استفاده شامل:

• داروهای مهارکننده اسید معده مانند امپرازول
• داروهای ضدافسردگی با دوز کم
• داروهای تقویت‌کننده حرکات معده
• پروبیوتیک‌ها یا آنتی‌بیوتیک‌ها برای کاهش نفخ

۳. اصلاح رژیم غذایی و سبک زندگی

• پرهیز از غذاهای نفاخ یا اسیدی مثل ترشی، رب انار، پیاز، سیر، تره و حبوبات
• نوشیدن نکردن مایعات هنگام غذا
• جویدن کامل غذا و اصلاح مشکلات دندانی

۴. درمان‌های مکمل و غیردارویی

• گیاهان دارویی مانند بابونه، آویشن، نعناع، اسطوخدوس، سنبل‌الطیب
• مدیتیشن، یوگا، ورزش‌های سبک و تکنیک‌های کاهش استرس

<div class=”alert alert-success “>به‌طور کلی، میکروب معده (هلیکوباکتر پیلوری) تأثیر مستقیمی بر علائم سوءهاضمه عملکردی ندارد، اما در برخی موارد برای پیشگیری از مشکلات جدی‌تر، پزشک ممکن است تصمیم به درمان آن بگیرد.</div>

نتیجه‌گیری

سوءهاضمه عملکردی یک اختلال گوارشی آزاردهنده اما غیرخطرناک است که با تغییر سبک زندگی، کاهش استرس و در برخی موارد دارو قابل کنترل است. همکاری نزدیک پزشک و بیمار، کلید موفقیت در درمان این بیماری است.

در صورت نوبت از دکتر علیرضا رحیمی فوق تخصص گوارش( مشکلات معده درد عصبی) میتوانید روی کلمه رزرو کلیک کنید

سوالات متداول (FAQ)

۱. آیا سوءهاضمه عملکردی خطرناک است؟
خیر، به‌طور مستقیم تهدیدکننده حیات نیست، اما در صورت عدم تشخیص درست ممکن است کیفیت زندگی بیمار را کاهش دهد.

۲. آیا سوءهاضمه عملکردی قابل درمان کامل است؟
در بسیاری از موارد کنترل علائم ممکن است، اما هدف اصلی کاهش علائم به حدی است که زندگی بیمار به حالت عادی بازگردد.

۳. آیا رژیم غذایی خاصی برای این بیماری وجود دارد؟
رژیم غذایی خاصی نیست، اما حذف غذاهای تحریک‌کننده و نفاخ بسیار موثر است.

۴. مدت زمان درمان چقدر است؟
درمان ممکن است چند ماه طول بکشد و نیاز به پیگیری و صبوری از سوی بیمار و پزشک دارد.