دیسک کمر یکی از بیماری های شایع در بین جوانان میباشد، و ممکن است افراد در سنین بین 20 تا 40 سال گرفتار آن شوند. بیشترین علائمی که برای این بیماری وجود دارد، معمولا با درد کمر شروع می شود که این درد به تدریج به پاها سرایت می کند. این درد در واقع یک درد تیر کشنده می باشد که در مسیر خاصی، که مربوط به عصب خاصی در پا هست ایجاد می شود.

غیر از درد در ناحیه کمر و ناحیه پا، می تواند باعث انحراف یا کج شدن بیمار به یک سمت شود. از علائم دیگر دیسک کمر می توان به ضعف در پا و یا اگر بیماری پیشرفت کرده باشد علائمی همچون کنترل ادرار و مدفوع بیمار اشاره کرد.

علل ایجاد دیسک کمر

افزایش سن و فرسودگی دیسک (دژنراسیون دیسک)

• با افزایش سن، دیسک‌های بین مهره‌ای آب خود را از دست می‌دهند و انعطاف‌پذیری کمتری پیدا می‌کنند.
• این فرسودگی طبیعی می‌تواند باعث پارگی یا فتق دیسک شود.

آسیب‌های ناگهانی یا ضربه

• بلند کردن نادرست اجسام سنگین یا چرخش ناگهانی بدن می‌تواند فشار زیادی به دیسک وارد کند و باعث پارگی آن شود.
• تصادفات رانندگی یا سقوط از ارتفاع نیز می‌توانند منجر به فتق دیسک شوند.

بلند کردن اجسام سنگین به روش نادرست

• بلند کردن اجسام سنگین بدون خم کردن زانوها و استفاده از عضلات پا می‌تواند فشار زیادی به دیسک‌های کمر وارد کند. ستون فقرات انسان برای تحمل فشار روزمره طراحی شده، اما زمانی که نیروی بیش از حد یا به شکل نامناسب به آن وارد شود، خطر آسیب دیدگی افزایش میابد. وقتی که جسمی را بلند میکنیم اگر از کمر به جای پاها استفاده شود، فشار زیادی مستقیما روی دیسک های بین مهره ای وارد میشود. این فشار ممکن است باعث ترک خوردگی یا پارگی دیسک شود.

چاقی و اضافه وزن

• ستون فقرات به طور طبیعی وظیفه ی تحمل وزن بدن را به عهده دارد، ولی زمانی که فشار وارد شده از استاندار خود فرا تر رود، فشار بیشتری به دیسک های بین مهره ی وارد می شود. این فشار باعث فشردگی، فرسایش و بیرون زدگی دیسک ها میشود. علاوه بر این اضافه وزن باعث سریع تر شدن روند فرسایش دیسک ها میشود، با گذشت زمان دیسک ها خاصیت انعطاف پذیری خود را از دست میدهند و مستعد ترک خوردگی و پارگی میشوند. چاقی معمولا اگر با کاهش تحرک و سبک زندگی کم تحرک همراه باشد، عدم فعالیت فیزیکی باعث ضعف عضلات حمایتی ، کاهش انعطاف پذیری ستون فقرات و افزایش خشکی مفاصل خواهد شد که در نهایت خطر آسیب دیدگی دیسک ها را افزایش میدهد.

سبک زندگی کم‌ تحرک

• یکی از مشکلاتی که براثر کم تحرکی به وجود می آید، ضعف عضلات شکم و لگن است. این عضلات نقش مهمی در حفظ تعادل و پایداری ستون فقرات دارند. وقتی فرد به اندازه کافی ورزش نکند، عضلات مربوط به آن ضعیف شده و دیگر نمی تواند به درستی از مهره ها و دیسک های بین مهره ای حمایت کنند. همچنین نشستن طولانی مدت در وضعیت بدنی نامناسب تاثیر مخربی بر ستون فقرات دارد. برای پیشگیری از این  مشکلات، ورزش منظم، انجام حرکات کششی، حفظ وضعیت صحیح بدن هنگام نشستن و ایستادن و افزایش فعالیت بدنی روزانه ضروری است.

وضعیت بدنی نامناسب

• ستون فقرات به طور طبیعی دارای انحنای مشخصی است ک به تعادل فشار در طول بدن کمک میکند. ولی زمانی که فرد به طور مداوم در وضعیت بدنی نامناسب قرار گیرد این تعادل از بین میرود و فشار زیادی به مهره ها وارد می شود. نشستن طولانی مدت با کمر خمیده یا روی صندلی نامناسب و ایستادن یا راه رفتن با کمر قوس دار میتواند باعث فشار اضافی بر دیسک کمر شود. این حالت معمولا در افرادی دیده میشود که عضلات شکم و کمر آنها ضعیف است.

سیگار کشیدن

• سیگار کشیدن یکی از عوامل ایجاد آسیب به دیسک کمر است. نیکوتین موجود در سیگار باعث تنگ شدن عروق خونی شده و از رسیدن مواد به مغذی و اکسیژن کافی به دیسک ها جلوگیری می کند. همچنین سیگار باعث کم شدن سطح کلاژن در بدن شده و روند و روند فرسایش دیسک ها را تسریع میکند. ترک سیگار میتواند به بهبود جریان خون، کاهش التهاب و حفظ سلامت دیسک های بین مهره ای کمک کند و از مشکلات جدی ستون فقرات جلوگیری کند.

عوامل ژنتیکی

• برخی از افراد به صورت ارثی دارای دیسک کمر ضعیف تر و مستعد فرسایش هستند. سابقه خانوادگی کمر درد مزمن یا فتق دیسک میتواند نشان دهنده ی استعداد ژنتیکی برای مشکلات ستون فقرات باشد. برخی از افراد از نظر ژنتیکی دارای انحنای غیر طبیعی ستون فقرات(مانند ایسکولیوز یا لوردوز بیش از حد) هستند که باعث افزایش فشار روی دیسک ها و تسریع آسیب آنها می شود.

شغل‌های پراسترس برای کمر

•  برخی از مشاغل  پر استرس مانند کارهای اداری ، رانندگی ، پزشکی، پرستاری، کارهای ساختمانی و تدریس  به دلیل نشسن یا ایستادن طولانی مدت، بلندکردن اجسام سنگین، حرکات تکراری و اسرس مزمن باعث آسیب به دیسک میشود. استرس زیاد با افزایش تنش عضلانی و التهاب، فشار زیادی به ستون فقرات وارد میکند.

بیماری‌های مرتبط با ستون فقرات

• بیماری هایی مانند آرتوروز ستون فقرات، پوکی استخوان، دیابت، چاقی مفرط، بیماری های التهابی و اختلالات خود ایمنی میتواند باعث ضعف وفرسایش دیسک های بین مهره ای شود. بیماری ژنتیکی مانند اسکولیوز با ایجاد فشار نامتعادل روی ستون فقرات، خطر دیسک کمر را افزایش میدهد.

شایع ترین علائم دیسک کمر

• درد شدید در ناحیه کمر که ممکن است به باسن، ران یا پاها (سیاتیک) انتشار یابد.
• بی‌حسی یا گزگز در پاها.
• ضعف عضلانی در پاها.
• کاهش انعطاف پذیری کمر.
• مشکلات در کنترل مثانه یا روده.
• درد شدید هنگام سرفه، عطسه یا خم شدن.

 روش های پیشگیری از دیسک کمر

• ورزش منظم: تقویت عضلات کمر و شکم.
• رعایت اصول بلند کردن اجسام: استفاده از زانوها به جای کمر.
• حفظ وزن مناسب: کاهش فشار روی ستون فقرات.
• ترک سیگار: بهبود خون‌رسانی به دیسک‌ها.
• حفظ وضعیت بدنی صحیح: نشستن و ایستادن مناسب.
• استفاده از کفش های مناسب: پوشیدن کفش استاندارد.

 روش های درمان دیسک کمر

درمان های غیرجراحی ( محافظه کارانه):

• استراحت و کاهش فعالیت های سنگین
• استفاده از داروهای ضد التهاب و مسکن
• فیزیوتراپی تمرین های کششی و تقویتی
• استفاده از کمربند طبی
• تزریق استروئید در موارد شدید
• طب سوزنی و  ماشاژ درمانی

درمان های جراحی : در موارد شدید که بیمار به درمان‌های غیرجراحی پاسخگو نیست.

آیا هر کمر دردی دیسک کمر است؟

هر کمر دردی به معنای دیسک کمر نیست. درد کمر می‌تواند به دلایل مختلفی ایجاد شود که همه‌ی آن‌ها به مشکلات دیسک مربوط نمی‌شود. برخی از  عوامل درد کمر میتواند کشیدگی عضلانی یا رباطی، آرتروز ستون فقرات، سندرم مفصل، مشکلات کلیوی (مانند عفونت یا سنگ کلیه)، مشکلات عصبی مثل سیاتیک، و تنگی کانال نخاعی می‌باشد. هر یک از این مشکلات می‌تواند باعث درد در ناحیه کمر شود، بدون اینکه ناشی از آسیب به دیسک کمر باشد. به همین دلیل برای تشخیص دقیق علت کمر درد، نیاز به مشاوره پزشکی و انجام آزمایش‌های تشخیصی مانند MRI یا X-ray است.

چه علائمی نشان دهنده عمل اورژانسی دیسک کمر می باشد؟

طبق علائم گفته شده برای بیمار، اگر بیمار اختلال در ادرار و مدفوع داشته باشد، و یا قسمت مچ پا و یا زانو دارای ضعف شده باشد که در راه رفتن خالی شود و یا شخص نتواند وزن خود را بر روی پا و یا بدن تحمل کند، علائم اورژانسی برای جراحی می باشد.

آیا سیگار کشیدن به عنوان یک عامل خطرناک برای کمردرد و فتخ دیسک کمر می باشد؟

سیگار کشیدن یکی از عوامل خطرناک برای کمردرد و فتق دیسک است.

1. کاهش جریان خون به دیسک‌ها : نیکوتین موجود در سیگار باعث تنگ شدن عروق خونی می‌شود که جریان خون و مواد مغذی را به دیسک‌های بین‌مهره‌ای کاهش می‌دهد. این کاهش تغذیه باعث فرسایش سریع دیسک‌ها می‌شود.

2. تسریع فرآیند فرسایش دیسک‌ها : سیگار کشیدن می‌تواند موجب کاهش سطح کلاژن در بدن شده که نقش مهمی در ساختار و استحکام دیسک‌ها دارد. این مورد باعث فرسایش سریع‌تر دیسک‌ها و آسیب به آن‌ها میشود.

3. افزایش التهاب : مواد شیمیایی موجود در دود سیگار باعث افزایش التهاب در بدن می‌شود، که می‌تواند به درد و ناراحتی در ناحیه کمر و فتق دیسک‌ها منجر شود.

4. کند شدن فرآیند بهبودی : افرادی که سیگار می‌کشند، ممکن است به دلیل مشکلات گردش خون و کاهش اکسیژن‌رسانی به بافت‌ها، فرآیند ترمیم دیسک‌ها و بافت‌های آسیب‌دیده برای آن‌ها کندتر باشد.

سیگار کشیدن روند درمان را نیز دشوار تر میکند.

چند توصیه ورزشی برای بهبود دیسک کمر

بیشترین ورزشی که به دیسک کمر کمک می کند در واقع پیاده روی معمولی می باشد.

که در مسیر صاف و بدون شیب با پوشیدن کفش مناسب بیمار می تواند انجام دهد. معمولا در بازه زمانی حدود 30 الی 45 دقیقه هرروز مناسب می باشد.

غیر از پیاده روی معمولی، راه رفتن در آب نیز بسیار مفید است. بیمار می تواند آن را در بازه یک ساعت الی یک ساعت و نیم انجام دهد. اما این ورزش ها باید کم کم و در زمان کوتاه شروع شده و آهسته به زمان آن اضافه شود. دوچرخه سواری نیز از ورزش هایی است که برای کمر مفید می باشد.

جهت دریافت نوبت از دکتر بابک ملک پور کلیک کنید.