اختلال لکنت زبان (Stuttering) یک اختلال گفتاری محسوب می شود که در طی آن فرد از نظر روانی گفتار نسبت به جامعه و جنسیت دچار ناهنجاری می گردد.
لازم به ذکر است در ابتدای مطلب اشاره شود که حالت بیانی را گفتار و آنچه در ذهن است و هنوز به بیان نرسیده زبان می نامند.

علائم لکنت زبان چیست؟

لکنت زبان می‌تواند به شکل‌های مختلفی ظاهر شود، از جمله:

• تکرار صداها، هجاها یا کلمات:   مثال: “م-م-م-مدرسه” یا “ب-ب-ب-بابا”.
• کشش صداها:    مثال: “ســــــلام” یا “بـــــــابا”.
• توقف یا قفل شدن در حین گفتار:   فرد ممکن است در وسط یک کلمه یا جمله مکث کند و نتواند صدا را خارج کند.
• اضطراب یا تنش در حین گفتار:   فرد ممکن است هنگام تلاش برای صحبت کردن، عضلات صورت یا گردنش سفت شود.
• حرکات اضافی:  برخی افراد ممکن است برای غلبه بر لکنت، حرکاتی مانند پلک زدن سریع، تکان دادن سر یا فشار دادن دست‌ها انجام دهند.
• اجتناب از صحبت کردن:  برخی افراد ممکن است از موقعیت‌هایی که نیاز به صحبت کردن دارد، اجتناب کنند.

 چه عواملی باعث لکنت زبان در کودکان میشود؟(علل لکنت زبان)

علت دقیق لکنت زبان هنوز به طور کامل شناخته نشده است، اما عوامل زیر ممکن است در ایجاد آن نقش داشته باشند:

• عوامل ژنتیکی:  لکنت زبان ممکن است در خانواده‌ها دیده شود و احتمالاً یک جزء ارثی دارد.
• عوامل عصبی:  اختلال در عملکرد مغز یا ارتباط بین مناطق مختلف مغز که مسئول گفتار هستند.
• عوامل رشدی:  لکنت زبان اغلب در کودکان ۲ تا ۵ ساله ظاهر می‌شود، زمانی که مهارت‌های زبانی و گفتاری در حال توسعه هستند.
• عوامل روانی:  استرس، اضطراب یا فشارهای روانی ممکن است لکنت را تشدید کنند.
• عوامل محیطی:  انتقاد یا فشار بیش از حد برای صحبت کردن می‌تواند لکنت را بدتر کند.

 لکنت زبان چند نوع دارد؟(انواع لکنت زبان)

• لکنت رشدی:  شایع‌ترین نوع لکنت است که در دوران کودکی شروع می‌شود و معمولاً با رشد کودک بهبود می‌یابد.
• لکنت نوروژنیک:  ناشی از آسیب مغزی (مانند سکته مغزی یا ضربه به سر) است.
• لکنت روان‌زاد:  ناشی از عوامل روانی مانند استرس یا تروما است.

 چگونه میتوان لکنت زبان در کودکان را درمان کرد؟(درمان لکنت زبان)

درمان لکنت زبان بستگی به سن فرد، شدت لکنت و عوامل مرتبط دارد. برخی از روش‌های درمانی عبارتند از:

• گفتاردرمانی:  گفتاردرمانگران از تکنیک‌هایی مانند کاهش سرعت گفتار، تنفس کنترل‌شده و تمرینات روانی گفتار استفاده می‌کنند.
• روش‌های روان‌درمانی:  درمان‌های شناختی-رفتاری (CBT) برای کاهش اضطراب و بهبود اعتماد به نفس.
• استفاده از دستگاه‌های الکترونیکی:  برخی دستگاه‌ها با تغییر صدای فرد یا ارائه بازخورد شنیداری، به بهبود روانی گفتار کمک می‌کنند.
• حمایت خانواده و محیط:  ایجاد محیطی آرام و بدون فشار برای صحبت کردن می‌تواند به فرد کمک کند.
• گروه‌های حمایتی:  شرکت در گروه‌های حمایتی برای افراد مبتلا به لکنت می‌تواند مفید باشد.

 روش های درمان لکنت زبان کودکان در خانه چیست؟(راهکارهای مدیریت لکنت در خانه)

• با کودک یا فرد مبتلا به لکنت با آرامش و صبر صحبت کنید.
• از قطع کردن صحبت فرد خودداری کنید.
• به جای تمرکز روی لکنت، به محتوای صحبت‌های فرد توجه کنید.
• از انتقاد یا فشار برای صحبت کردن سریع خودداری کنید.

چه زمانی باید برای درمان لکنت زبان به متخصص مراجعه کنیم؟

• بیش از ۶ ماه ادامه یابد.
• با افزایش سن کودک بهبود نیابد.
• باعث اضطراب یا اجتناب از صحبت کردن شود.
• همراه با حرکات اضافی یا تنش شدید باشد.

در این موارد، مراجعه به یک گفتاردرمانگر یا متخصص اختلالات گفتاری ضروری است.

عموما تظاهرات بالینی آن به این شکل است که به سه شکل تکرار، کشیده گویی و قفل بر روی یک حرف روی می دهد.
لازم به ذکر است که این درمان ها هم برای افراد دارای سنین پایین تر مانند کودکان و هم برای بزرگسالان روی می دهد.
در این قسمت به طور گذرا به درمان کودکان و بزرگسالان و تفاوت آن ها خواهیم پرداخت.
در کودکان این درمان ها بر اساس سطح شناختی کودک روی میدهد به عنوان مثال در سنین پایین تر لازم است که الگوی گفتاری والدین تعدیل شود(حدود سن ۱.۵ تا ۴ سال) مثلا از گرامر کوتاه تر،سرعت گفتاری آهسته و کشیده تر و بعد از آن در سن ۴_۵ سال که سطح شناختی کودک اندکی بهبود یافته است و می تواند تمایز گفتار طبیعی و دارای لکنت زبان را تشخیص دهد لازم است که اولین گام های ایجاد تمایز را برای این کودکان برداریم که از درمان هایی مانند لیدکامب در این سن استفاده می شود و در سنین ۵-۷ سال که کودک به طور کامل دارای سطح شناختی مانند کودکان سنین ابتدایی مدرسه رو هستند از درمان هایی مانند westmead میتوان استفاده نمود.

اما درمان ها برای سنین بالاتر به این صورت هست که باید روی درمان هایی کار شود که از نظر اجتماعی مقبولیت و بازتوانی فرد را بتوانیم مجددا به دست آوریم و در این جنبه دقت بیشتری صورت گیرد.
لازم به ذکر است که این درمان ها برای کودکان و بزرگسالان صورت میگیرد اما اینکه گفته می شود بهتر است در سنین پایین تر برنامه ریزی شود به علت اختلالات اجتماعی دچار سرخوردگی هایی است که ممکن است در سنین بالاتر برای این افراد روی دهد که می تواند ناشی از اختلال لکنت در این افراد باشد.
همچنین لازم به ذکر است که طول درمان فوری این اختلالات عموما ده جلسه به طول می انجامد اما آنچه که بعد از این ده جلسه مهم است پیگیری بعد از درمان است که عموما مراجعین از آن غافل مانده و میتواند در صورت تکمیل نشدن درمان برگشت هایی را به همراه داشته باشد.

جهت دریافت نوبت از دکتر مصطفی بهروزی کلیک کنید.